Figuur : Temperatuurs- en gewichtsmeting van een bijenvolk dat voorzien is van een BEEP-systeem in kader van het B-GOOD project. Temperatuur 1 geeft de omgevingstemperatuur weer. Temperatuur 2 wordt gemeten door een sensor in de kast: Er is duidelijk nog broed aanwezig. Meer info kan je ook vinden in dit rapport.
Winterbehandeling? Nog even wachten...
18 december 2020
Ready... Steady...
Menig imker zit ongeduldig te wachten om z’n winterbehandeling uit te voeren. Maar wacht nog even… geduld is een mooie gave! Deze winter blijft het wel bijzonder lang warm. En 2020 zal zo de geschiedenis kunnen ingaan als warmste jaar sinds de metingen in 1833 van start gingen. Maar los van deze huidige warme winter is het de kunst om niet te vroeg te behandelen. Enkel als een bijenvolk broedloos is, is een winterbehandeling efficiënt. En in heel veel volken blijft er broed aanwezig tot eind december. De eerste helft van januari is dan ook het meest aangewezen moment om te behandelen.
Is een winterbehandeling noodzakelijk?
Het is alleszins een ideaal moment om op een eenvoudige manier een heel efficiënte behandeling uit te voeren. Doordat er van nature een broedstop optreedt, zijn met een oxaalzuurbehandeling >95% van de mijten af te doden. Hierdoor kan het bijenvolk clean aan het voorjaar beginnen.
Maar de winterbehandeling is zeker niet de belangrijkste. Het is niet de winterbehandeling die bepaalt of een bijenvolk de winter doorkomt (of niet). Want het kwaad is reeds geschied! Als de winterbijen in hun larvaal stadium geteisterd werden door varroamijten en ze verzorgd en gevoederd werden door viruszieke bijen, dan zijn ze gewoon te zwak om de winterperiode te overbruggen. Daarom dient een bijenvolk vrij te zijn van varroamijten één generatie voor de winterbijen gemaakt worden. Als je weet dat rond 15 augustus de eitjes gelegd worden voor de eerste winterbijen, dan dient het bijenvolk dus 21 dagen eerder ontdaan te zijn van zijn varroamijten = 25 juli! Dit is een veel crucialer moment voor de overlevingskansen van een bijenvolk. Waar al decennia lang op gehamerd wordt blijft dus waar: behandel* uw bijenvolken zo snel mogelijk na de zomeroogst!
Welke behandeling?
Oxaalzuur bedruppelen (lauwe 3% oplossing met suiker, beschrijving vind je hier) is nog steeds de beste methode voor een winterbehandeling omdat:
- het veilig is voor de imker. (Bij sublimatie van oxaalzuur komen erg gevaarlijke dampen vrij.)
- je het oxaalzuur optimaal kan toedienen: door de kast te openen en de oplossing rechtstreeks op de bijen te druppelen, ben je er zeker van dat alle oxaalzuur terecht komt waar het terecht dient te komen. (Bij sublimatie bestaat de kans dat het neerslaat alvorens zich in de bijentros verdeeld te hebben).
- het oxaalzuur door de bijen wordt opgenomen en verwerkt. Er blijven geen kristallen neergeslagen op zijwanden of onbezette ramen. Er is dus veel minder risico dat bijen of broed er later mee in contact komen en schade ondervinden.
Nu last van wintersterfte?
Op dit moment gaat een eerste sterftegolf doorheen de bijenvolken. Volken die met te veel mijten de nazomer ingegaan zijn, zijn nu in grote getalen hun te zwakke winterbijen aan het verliezen. De bijenkast geraakt leger en leger en het bijenvolk lijkt te verdwijnen… Wie dit tegenkomt dient zich te bezinnen over zijn/haar imkerstechniek en omgang met de varroamijt, zodat dergelijke verliezen in de toekomst kunnen vermeden worden.
Helaas merken we dat er nog imkers zijn die in oktober/november plots veel mijten op de varroabodem waarnemen en in paniek meermaals gaan behandelen. Dit dient vermeden te worden, want:
- voor het volk is het te laat. De mijten en ermee gepaard gaande virussen hebben de winterbijen verzwakt. Het is onzeker of het bijenvolk het einde van de winter zal halen.
- veel van de zwakke bijen vervliegen naar andere kasten in de omgeving en brengen zo mijten en virussen over naar gezondere bijenvolken.
- het is perfect te vermijden door in de zomer reeds in te grijpen.
Nu geen last van wintersterfte?
Laten we eindigen met een positieve noot! Wie afgelopen maandag zijn/haar volken goed zag vliegen (het was op veel plaatsen meer dan 12°), mag er vrij gerust in zijn. Deze volken halen, indien ze voldoende voorraad hebben, hoogstwaarschijnlijk het voorjaar wel.
*We schrijven “behandel”, maar je kan ook met imkertechnische ingrepen een bijenvolk ontdoen van zijn mijten. Bv. door de koningin eerst op arrest te plaatsen en vervolgens het eerste broed dat aangemaakt wordt te verwijderen. Lees zeker de brochure Het bijenvolk tijdelijk broedloos maken.
