(Foto van links naar rechts: Jens D’haeseleer - Natuurpunt, bijenwerkgroep; Dries Laget - imker/conservator, Honeybee Valley; Dirk de Graaf - directeur Honeybee Valley; Bram D'hondt - ANB, beleidsthemabeheerder invasieve exoten; Raymond Lambie - Lieteberg/Entomopolis; Wim Reybroeck - ILVO, kwaliteitsaspecten honing; Wim Tollenaers - Lieteberg, ondersteuning; Tim Adriaens - INBO, bioloog; Daniel De Charleroy - INBO, onderzoeksmanager; Mark Depaepe - brandweer, korporaal, imker; Philip Recour - brandweer, officier zone 1, imker)
Dit eerste overlegmoment had als doel om alle bestaande initiatieven, mogelijkheden en aandachtspunten in kaart te brengen. Het uiteindelijk doel is een gebiedsdekkend toezichtsprogramma dat toelaat nauwgezet op te volgen waar Aziatische hoornaars worden waargenomen, waar zich nesten installeren, hoe ze zich verspreiden in ons landschap en hoe ze zich de komende jaren vestigen in onze contreien. Zo’n programma bestaat idealiter uit drie onderdelen :
1) Brede surveillance : het verzamelen van waarnemingen van natuurvrijwilligers en het publiek via een breed bekend gemaakt meldpunt. Deze meldingen moeten gevalideerd worden en kunnen ook de bestrijding informeren.
2) Specifieke surveillance : Imkers, brandweermannen en entomologen staan op de eerste rij om betrouwbare waarnemingen te doen. Hun kennis van de insecten, in combinatie met de grote kans om de Aziatische hoornaar waar te nemen (aan bijenkasten, bij het verdelgen van wespennesten of het inventariseren van natuurreservaten), maken van hen de ideale waarnemers.
3) Opvolging van beheer : Wanneer de Aziatische hoornaar onze grenzen oversteekt, dient opgetreden te worden. De genomen beheermaatregelen dienen geregistreerd te worden voor onderzoek en evaluatie. Dit is verplicht vanuit de EU Verordening (1143/2014).
De aanwezige experten zijn het erover eens dat de vestiging van Vespa velutina in onze streken op termijn onafwendbaar is. Niettemin kan een kordaat optreden vanaf de start van de invasie haar verspreiding gevoelig vertragen. Het wegvangen van individuele Aziatische hoornaars heeft geen zin. In de natuur zal 95 % van de overwinterende bevruchte werksters het jaar erop geen nest kunnen opstarten. De natuur zorgt dus zelf voor een heel grote selectie. Het opruimen van de nesten op het einde van de zomer, voor er nieuwe bevruchte werksters uitkomen, heeft het meeste impact.
Het overleg maakte duidelijk dat een gecoördineerde aanpak van dit probleem nodig is. In eerste instantie dient aan sensibilisering gedaan te worden. De media-aandacht is goed, maar het gevaar is reëel dat de Europese hoornaar zo door het grote publiek geviseerd wordt als boosdoener. De Europese hoornaar is groter, met koninginnen van 4-5 cm groot, maar vormt kleinere nesten en zal slechts sporadisch honingbijen verorberen. De Aziatische hoornaar wordt slechts 2-2,5 cm groot, maar vormt enorme nesten en kan bijenvolken volledig leegroven. Deze winter zullen de betrokken instanties een tandje bijsteken om de correcte herkenning van deze twee soorten toegankelijk te maken. Naast het grote publiek dienen vooral de imkerij, de brandweer en de natuurliefhebbers goed geïnformeerd en opgeleid te worden.
Het overleg maakte duidelijk dat de komst van de Vespa velutina een bijzonder grote uitdaging is. Door de veelheid aan actoren en de complexiteit van de bestrijding is er nood aan middelen en mankracht om voor toezicht en bestrijding te zorgen. Het is niet enkel voor de imkers belangrijk dat de honingbijen zo veel mogelijk gespaard blijven van deze nieuwe predator. Ook de andere inheemse insecten zijn prooien van de Aziatische hoornaar en dienen beschermd te worden om het evenwicht in de natuur te behouden, ecosystemen in stand te houden en de biodiversiteit minstens op hetzelfde niveau te houden.
De waarneming in Oudenaarde in het voorjaar en de waarneming in Wevelgem in het najaar hebben aangetoond dat de nood hoog is. De wintermaanden, waarin ook de Aziatische hoornaar beschutting zoekt voor de barre weersomstandigheden, dienen we te benutten om ons voor te bereiden op deze invasiepoging. En alle mogelijke middelen in gereedheid te brengen om komende jaren de Aziatische hoornaar in bedwang te houden.
