Er zijn tal van bezorgdheden rond Glyfosaat. Door het algemene gebruik is het doorgedrongen tot alle niveaus van ons ecosysteem. Zo komt het terecht in de bodem, het water en bij verstuiving ook in de lucht. Onderzoeken tonen aan dat ook op verschillende types voeding, oppervlaktewater en drinkwater resten van Glyfosaat of zijn afbraakproduct AMPA worden gemeten. Een Belgische staalname in 2016 op 379 bijenstanden toonde aan dat 81,5% van de bijenbrood stalen glyfosaat en/of AMPA bevatten (El Agrebi et al. 2020). Ook in de lopende INSIGNIA-EU studie blijken honingstalen in verschillende Europese landen gecontamineerd te zijn met glyfosaat en/of AMPA (nog niet gepubliceerde data), al dan niet boven de toxische grenswaarden van belang voor consumptie.
Minister Petra De Sutter wint advies in over effecten van glyfosaat op bijen
04 oktober 2023
Binnenkort wordt er binnen de Europese Commissie gestemd over de markttoelating van Glyfosaat. Dit onkruidbestrijdingsmiddel, beter gekend als Roundup, is reeds sinds februari 2018 niet meer toegelaten voor particulier gebruik. Door landbouwers, tuinaanleggers en andere professionele gebruikers kan het echter wel nog toegepast worden. Tenminste alvast tot 15 december 2022, aangezien de verlenging goedgekeurd in 2017 dan ten einde loopt. Nu ligt een verlenging van 10 jaar op tafel van de Europese Commissie. Om de effecten van Glyfosaat op bijen beter te begrijpen, bracht Minister Petra De Sutter een bezoek aan Honeybee Valley.
(Vlnr: Jeremie Vaneeckhout (voorzitter Groen), Petra De Sutter (Minister Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven, Telecommunicatie en Post), Ellen Danneels (imker-conservator te Honeybee Valley, UGent) ©Jesse De Meulenaere)
Controle van een bijenvolk (Vlnr: Jeremie Vaneeckhout (voorzitter Groen), Petra De Sutter (Minister Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven, Telecommunicatie en Post), Ellen Danneels (imker-conservator te Honeybee Valley, UGent) ©Jesse De Meulenaere)
Het voornaamste effect van Glyfosaat is op de bacteriële compositie van de omgeving waarin het zich bevindt. Het microbioom van de bodem, water, darmen van insecten, … ondervindt sterke wijzigingen wanneer Glyfosaat of AMPA aanwezig zijn. Wilde bijen en honingbijen ondervinden eerder sub-lethale effecten, maar worden sterk verzwakt door dit pesticide. Ze vertonen een duidelijk gestoord foerageerpatroon. Doordat hun oriëntatie vermogen sterk is aangetast, treden energieverliezen op en verzwakt de kolonie in zijn geheel (Balbuena et al. 2015). Glyfosaat blootstelling verlaagt de expressie van vitellogenine bij honingbijen en versterkt de replicatie van DWV (Deformed Wing Virus), wat finaal de levensduur van bijen reduceert (Castelli et al. 2021).
EFSA (European Food Safety Authority) adviseert de Europese Commissie als wetenschappelijke onafhankelijke organisatie over een eventuele verlenging van de toelating van Glyfosaat. Ze erkent dat er bewezen linken zijn tussen het gebruik van het pesticide en neurotoxiciteit, schade aan het microbioom en schade aan biodiversiteit. Maar zij ziet echter geen kritische bezorgdheden in een markttoelating voor Glyfosaat doordat er niet bij élk gebruik van de actieve stof (voor het zaaien, na het oogsten,...) risico’s zijn verbonden. Voor de partij Groen van Minister Petra De Sutter en voorzitter Jeremy Van Eeckhoute primeert echter het voorzorgprincipe en is er wel degelijk voldoende twijfel om het risico niet te nemen ons milieu en onze gezondheid verder aan deze stof bloot te stellen. Het economische belang is uiteraard niet onbelangrijk, maar er moet in de richting van vervanging van Glyfosaat gekeken worden om onze gezondheid op langere termijn te vrijwaren.
Referenties
El Agrebi, N.; Tosi, S.; Wilmart, O.; Scippo, M.; de Graaf, D.C.; Saegerman, C. Honeybee and consumer’s exposure and risk characterization to glyphosate-based herbicide (GBH) and its degradation product (AMPA): Residues in beebread, wax and honey. Science of the Total Environment 2020, 135312. https://doi.org/10.1016/j.scitotenv.2019.135312
Balbuena, M.S.; Tison, L.; Hahn, M.; Greggers, U.; Randolf Menzel, R.; Farina, W.M. Effects of sublethal doses of glyphosate on honeybee navigation. The Journal of Experimental Biology 2015, 218, 2799-2805. Doi: 10.1242/jeb.117291
Castelli, L.; Balbuena, S.; Branchiccela, B.; Zunino, P.; Liberti, J.; Engel, P.; Antúnez, K. Impact of Chronic Exposure to Sublethal Doses of Glyphosate on Honey Bee Immunity, Gut Microbiota and Infection by Pathogens. Microorganisms 2021, 9, 845. https://doi.org/10.3390/microorganisms9040845
Bij het solitaire bijenhotel van Honeybee Valley (Vlnr: Jeremie Vaneeckhout (voorzitter Groen), Filip Watteeuw (Schepen van Mobiliteit, Publieke Ruimte en Stedenbouw te Gent), Petra De Sutter (Minister Ambtenarenzaken, Overheidsbedrijven, Telecommunicatie en Post) ©Jesse De Meulenaere)
