In
Poperinge (West-Vlaanderen) is deze week voor het eerst een nest
ontdekt van de Aziatische hoornaar, een uitheemse wespensoort die
vooral onze honingbijen bedreigt. Het was bij imker Dirk Desmadryl
(voor velen bekend als de hoofdredacteur van het Maandblad van de
Vlaamse Imkersbond) dat reeds twee weken Aziatische hoornaars de
kasten in- en uitvlogen.
Dankzij
het aanspreken van de lokale contacten, kreeg Dirk Desmadryl vrij
snel bericht van een nest in een opslagruimte. Alsook van een nest in
Boeschepe, op 8 km. Intussen zijn beide nesten verdelgd door
specialisten, maar heel wat koninginnen bleken al uitgevlogen. Het is
duidelijk dat deze wespensoort zich ook in Vlaanderen zal vestigen.
Voor de mens is er geen reden tot paniek, maar voor de imkers wordt
het wel weer een pak moeilijker.
De
activiteit aan het nest wordt ingeschat. Bij verstoring kan de
Aziatische hoornaar zeer agressief worden en massaal aanvallen. De
kapruin van de imker volstaat dan niet. Daarom heeft Michel De Proft
(CRA-W) een blauw pak aan dat hem nog beter beschermt.
Begin oktober werd er in en rond Wevelgem nog intensief gespeurd naar nesten, nadat daar een exemplaar van de invasieve soort werd gespot. Eind oktober werd een enkele wesp aangetroffen in respectievelijk Waregem en Koksijde. Zoektochten leverden toen geen nesten op. Eerder deze week was het wel raak, in een opslagruimte in Poperinge. Het nest had een diameter van 30 cm. Doordat het nest zo laat gevonden werd, zijn wellicht al honderden koninginnen uitgevlogen. Die verbergen zich in een goed geïsoleerde schuilplaats: onder schors, in de bodem of in plantenpotten. Na de winter bouwen ze een eigen nest en kolonie uit.
In
Wallonië kreeg het Centre
wallon de Recherches Agronomiques
(CRA-W) reeds in 2013 de opdracht van de minister van landbouw om
zich klaar te maken voor de komst van de Aziatische hoornaar.
Wetenschappelijk directeur Michel De Proft heeft intussen de nodige
ervaring met het verdelgen van nesten en was dan ook onmiddellijk
bereid om te komen helpen bij de verdelging van het nest in
Poperinge. Samen met Dries Laget (Honeybee Valley) en imker Dirk
Desmadryl werden de nestlocaties bezocht en de nesten verdelgd.
Doordat
het nest in Poperinge reeds zo goed als verlaten bleek,
groeide
het vermoeden dat er zich een tweede nest bevindt in de omgeving van
Dirks bijenhal. Het aantal hoornaars dat op en af vloog wees immers
op een nog actief nest. En
effectief, één dag later worden de bijen van Dirk nog steeds
belaagd door de Aziatische hoornaar. Een tweede nest dient dus nog
gevonden te worden.
Het
nest blijkt zo goed als verlaten. Er komen nog twee hoornaars uit,
maar vallen niet aan.
Er
wordt besloten om geen insecticide te gebruiken en het nest gewoon in
te pakken in huishoudfolie. Eerst wordt de nestingang afgesloten en
vervolgens de hele bol ingepakt. Het nest is vervolgens verwijderd en
in de diepvries geplaatst. Zo sterven de laatste aanwezige hoornaars
en kan het nest vervolgens ontleed en bestudeerd worden.
Michel
De Proft verdelgde in 2017 reeds vijf nesten in Wallonië,
voornamelijk in de omgeving van Doornik. Telkens waren het imkers die
de Aziatische hoornaar opmerkten bij hun bijenkasten. En telkens
stopten de aanvallen onmiddellijk na het wegnemen van het nest. Wat
duidelijk maakt dat het verdelgen van de nesten wel degelijk zijn nut
heeft. We gaan de verspreiding van de Aziatische hoornaar niet kunnen
tegengaan, maar tenminste lokaal de bijen van de imker wel gaan
beschermen.
Nog
volgens Michel De Proft zullen er in dit najaar nog meer nesten
ontdekt worden in België. Zeker nu de bladeren echt goed beginnen
vallen, worden de nesten hoog in de bomen zichtbaar. De
media-aandacht zorgt daarenboven voor een verhoogde alertheid.
Slecht
nieuws voor de natuur
Voor
de natuur is dit erg slecht nieuws, want de uitheemse Aziatische
hoornaar heeft zich
gespecialiseerd in het vangen van honingbijen, vliegen, sprinkhanen,
vlinders en gewone wespen. Tot 60% van de prooien bestaan uit wespen
en vliegen. Het aandeel honingbijen stijgt in stedelijke omgeving,
waar vaak meer imkers actief zijn, tot 60%. Bij het jagen op
honingbijen vliegt de wesp met gestrekte poten heen en weer voor de
bijenkast en wacht op terugkerende bijen die uit de lucht worden
geplukt. Ze kunnen soms ook bijenkasten binnendringen en richten er
dan heel wat schade aan. Aziatische hoornaars zijn in staat om in
enkele uren 30% van een bijenkolonie uit te roeien. Door dit
specifieke gedrag vormen ze een potentiële bedreiging voor
honingbijen, die in onze contreien al erg te lijden hebben onder
de
varroamijt, pesticidengebruik
en het verdwijnen van bloeiende planten in ons landschap.
Paniek
voor monsterwespen onnodig
Voor
de mens is het een wesp zoals de andere. Enkel
in de onmiddellijke omgeving van het nest kan ze wel zeer agressief
uit de hoek komen. Voorlopig
is er dan ook nog geen reden voor paniek en is de kans erg klein dat
je er zelf een spot. Na paniekberichten in de media, meldden heel wat
mensen via waarnemingen.be dat
ze een Aziatische hoornaar hadden doodgemept. Jammer genoeg ging het
telkens om de volstrekt onschadelijke en nuttige Europese hoornaar.
Zij
vormt een natuurlijke concurrent van de Aziatische hoornaar en zal
dus helpen haar verspreiding te bemoeilijken. Zo zie je het verschil. Toch
blijft het uitkijken voor deze soort. Een goede opvolging van de
opmars is dan ook belangrijk.
Wat
kunnen we doen?
Om
de impact op de inheemse natuur te beperken, is het zinvol om de
nesten van deze Aziatische soort te laten vernietigen. Voor deze
soort bestaat er ook een Europese bestrijdingsplicht. Hiervoor werken het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB), het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek, Natuurpunt en Honeybee Valley (Ugent) nauw samen.
Doordat
de Aziatische hoornaar enorm agressief kan reageren bij verstoring
van haar nest dien je beroep te doen op gespecialiseerde diensten.
Bij een vermoeden van een nest kan je dan ook het best contact
opnemen met Dries Laget (dries.laget@ugent.be;
09/2644928). Het doorsturen van een foto van het nest en liefst ook
zijn bewoner helpt om uit te maken of het inderdaad om de Aziatische
hoornaar gaat.
